Op 15 april 1945 dwongen de geallieerden de burgers van Weimar om het nabijgelegen concentratiekamp Buchenwald te bezoeken. ‘Wir haben es nicht gewusst,’ schijnen ze bij herhaling te hebben gemompeld toen ze geconfronteerd werden met de opgestapelde lijken, de crematoria en de uitgemergelde gevangenen. Gewone mensen gingen hier de confrontatie aan met de gevolgen van hun wegkijken, hun passiviteit en ook: hun machteloosheid.
Ik heb geen oordeel over deze burgers. Terwijl er de meest verschrikkelijke gebeurtenissen plaatsvonden in hun achtertuin, probeerden ze zo gewoon mogelijk door te leven. Misschien hoort het wel tot de menselijke natuur dat we er onder de omstandigheden het beste van proberen te maken, dat we onze ogen sluiten voor onrecht waar tegenover we ons machteloos voelen.
Ik weet niet of wat er nu gebeurt in de wereld te vergelijken is met de opkomst van nazi-Duitsland. Historische vergelijkingen gaan altijd wel ergens mank, maar gevaarlijk en angstaanjagend is deze tijd in ieder geval wel. En door de moderne media weten we ook meer, en zullen we met een ‘Wir haben es nicht gewusst’ in de toekomst niet wegkomen. In Amerika is een president aan de macht gekomen die de rechtstaat en de democratie tracht te vernietigen, alle morele waarden overboord heeft gegooid en alleen uit is op macht. Die samenwerkt met het Kremlin en dezelfde doelen lijkt na te streven: de vernietiging van het vrije Westen om daarvoor een autocratie in de plaats te stellen. In de EU zitten landen als Slowakije en Hongarije die openlijk flirten met Poetin en Europa van binnenuit willen slopen. In Nederland zijn er partijleiders die bewonderende tweets over Trump plaatsen. De eerste minister die op bezoek is geweest bij het nieuwe Amerikaanse regime is minister van buitenlandse handel Klever, een complotdenker uit de partij van Wilders.
Ja, we weten nu wat er speelt. Met pappen en nathouden komen we er niet. Het goedwillende deel van de Amerikaanse bevolking, toch zeker de helft, lijkt verlamd. Daarom kunnen we ons in Europa beter sterk tonen. Dealtjes sluiten met Trump heeft geen zin: hij is op geen enkele manier te vertrouwen. We moeten opkomen voor Oekraïne, voor Europa, en de gevaren die uit de eigen gelederen komen bestrijden. Het regime van Orban hoort niet thuis in de EU, het is een vooruitgeschoven post van Poetin en moet worden geïsoleerd. Yesilgöz en Omtzigt zou ik willen vragen: laat het tandeloze kabinet met de PVV en BBB zo snel mogelijk vallen. In deze tijd kunnen we ons geen Wilders veroorloven in het centrum van de macht. Het is tijd om te handelen, tijd om ons uit te spreken. We zien met eigen ogen wat er gebeurt. Ja we weten het, we weten het…
Auteur: henrysepers.nl (Pagina 1 van 24)
Het zijn beelden die ik niet uit mijn hoofd krijg. Secretaris-generaal van de Navo Mark Rutte staat hysterisch te lachen naast de Amerikaanse minister van defensie Pete Hegseth, president Macron raakt liefdevol de knieën aan van gekozen dictator Donald Trump, premier Keir Starmer overhandigt The Donald een witte enveloppe met een uitnodiging voor een staatsbezoek. ‘Voor de tweede keer, dat is heel bijzonder,’ zegt hij er, stralend van onderdanigheid, bij.
De reacties in Europa doen me denken aan iemand die door een pitbull wordt bedreigd en hem eerst zijn schoen toewerpt, dan de rest van zijn kleding, vervolgens een arm aanbiedt, een been, totdat hij zich helemaal heeft laten verzwelgen door het beest dat hij probeerde te apaiseren.
Door af te wijken van je eigen principes en toe te geven aan een agressor, legitimeer je de bruutheid en het geweld. Door te zwijgen over de weerzinwekkende daden van de president van een land dat eens je bondgenoot was, keur je die daden impliciet goed.
Voorbeelden: vrouwenhater en mogelijke verkrachter en mensenhandelaar Andrew Tate wordt onder druk van de Amerikaanse regering vrijgelaten en als een held binnengehaald. De Amerikaanse president zet een AI-video online over zijn droom van een gigantisch Gaza-resort, met een gouden beeld van zichzelf op het centrale plein, en opnames van een champagne sippende Elon Musk.
En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan. Zelensky wordt een dictator genoemd, op de opiniepagina van de Washington Post mogen alleen nog meningen verschijnen die Trump en Bezos welgevallig zijn, enzovoort, enzovoort, enzovoort.
En wij in Europa maar zenuwachtig lachen, het vliegtuig naar Washington nemen om de ballen te kietelen van de Grote Leider. En tja, we kunnen ook niet een te grote mond hebben. We hebben onze eigen vijanden van de rechtstaat: Meloni, Orban, Faber, Wilders. En ook die proberen we op alle mogelijke manieren de wind uit de zeilen te nemen.
O wat verlang ik naar Europese politici die zich keihard uitspreken, de kont tegen de krib gooien, werkelijk in opstand durven te komen tegen de grootste bedreiging van de democratie en de rechtstaat die er de laatste tachtig jaar is geweest.
Ik zal niet de enige zijn aan het begin van het nieuwe jaar. Ik ben op zoek naar troost. Niet op het persoonlijke vlak, maar als het gaat om, ja het klinkt groot, de wereld. Het bekende rijtje. Oekraïne. Rusland, China, Trump, Musk die proberen het vrije Westen te ontwrichten. De staat Israël die bezig is met het uitmoorden van de bevolking van Gaza. Dat laatste komt dichtbij. Tussen mijn 18e en 22e ben ik vier keer in Israël geweest. Ik heb in kibboetsen gewerkt. Idealistische gemeenschappen die socialistische idealen nastreefden. Ik had sympathie voor dat land, maar dat is weg. Niet voor al die mensen, jood of Palestijn, die daar gewoon hun leven proberen te leiden, wel voor de leiders die zich ontpopt hebben als oorlogsmisdadigers, de geschiedenis van hun volk misbruiken om een ander volk uit te roeien. Ik schaam me omdat ze niet gestopt worden door de VS en mijn eigen regering een lafhartige houding aanneemt.
Ik ben op zoek naar troost, omdat we in Nederland een kabinet hebben waarin racisten zitten en mensen die dit racisme blijkbaar tolereren.
Mijn vraag aan de leider van de VVD, vroeger toch een fatsoenlijke partij: ‘Mevrouw Yesilgöz, als Wilders had geroepen: willen jullie meer of minder joden, was u dan ook met hem in zee gegaan? Of is moslimhaat minder erg dan antisemitisme?
Het is een vraag die ik nog niet door een tv-journalist heb horen stellen. Veel talkshowhosts zijn doodsbang om ervan beschuldigd te worden rechts geen stem te geven, terwijl rechts een extreem grote bek heeft en juist een tegenstem nodig heeft.
Ik zoek troost bij al die mensen in Israel, Gaza, Oekraïne, Rusland en alle andere plaatsen op de wereld die eindeloos pogen iets van hun leven te maken. Soms tegen beter weten in en onder de moeilijkste omstandigheden. Ik bewonder hun veerkracht en creativiteit. Hun eisen zijn niet zo hoog. Ze willen genoeg te eten hebben, een behoorlijke gezondheidszorg, wat goed gezelschap, en vrede, vrede, vrede. Het interesseert hun niet of hun land macht kan uitoefenen over een ander land, een ander volk.
Ik reis nu door India. Het is nieuwjaarsdag en toen we vanochtend door een stadje reden, zagen we tekeningen op de stoepen voor de huizen staan. Mandala’s. Ze moeten geluk brengen in het nieuwe jaar. Krijttekeningen zijn het, met veel liefde gemaakt. Eén ervan lag voor een huisje met een golfplaten dak waar zelfs minister Faber nog geen asielzoeker zou willen onderbrengen (alhoewel?). Een oude man in lompen zat er nog uiterst geconcentreerd aan te werken. Het is dat eindeloze pogen van gewone mensen om iets van het leven te maken dat me moed geeft en wat troost.
India is te veel, te kleurrijk, te heftig. Zelfs de snelweg is niet gewoon. In de middenberm scharrelen koeien rond, een kameel wandelt tegen de rijrichting in en trekt een bont beschilderde bruidskoets voort, pelgrims lopen in lange rijen over de pechstrook. Op de kruispunten en bij tolpoorten bedelen hijra’s, transvrouwen die in tempels samenwonen en over magische krachten beschikken. Je zit in de auto en wordt gebombardeerd met beelden. Dat er opeens een beschilderde olifant langsloopt: het kan allemaal gebeuren. Het verkeer is zo chaotisch, dat je er maar beter naar kan kijken als naar een ballet van tuktuks, scooters, beesten, auto’s en mensen. De choreografie zit zo geraffineerd in elkaar dat er relatief weinig ongelukken gebeuren. Het oversteken van een kruispunt: God neemt je bij de hand en alleen zo bereik je de overkant.
En dan de tempels. Ik heb een pelgrimsklim gemaakt van 3500 treden. Ik had me ook kunnen laten vervoeren in een draagstoel, schommelend tussen twee stokken. Toen we met de taxi aankwamen werd onze auto bestormd door dragers, de concurrentie is moordend. De eerste paar honderd treden bleven ze ons achtervolgen tot ze eindelijk doorhadden dat wij blijkbaar ook redenen hadden tot penitentie en wilden lopen. Een vrouw daalde de trappen achterwaarts af, geholpen door haar man. Probeerde ze zo een ziekte te bezweren, of een ander kwaad? Op de heuvel: meer dan achthonderd tempels, kleinere en grotere. De groepen gelovigen arriveren onder tromgeroffel en worden binnengehaald alsof ze de Nijmeegse vierdaagse hebben gelopen. Eigenlijk hebben ze een grotere prestatie geleverd, sommigen liepen honderden kilometers terwijl het verkeer langs hen voortraasde. De trappen gaan ze bij voorkeur zeven keer in twee dagen op en neer. Of 99 keer in anderhalve maand. De magie van het lijden. Misschien dat marathonlopers ook stiekem religieuze doelen najagen.
In de tempels bidden en buigen de gelovigen voor beelden die iets popperigs hebben, in ieder geval in mijn seculiere westerse ogen. Als ze de heilige schrijn langsgaan bedekken ze hun mond met een doek, anders komt hun speeksel op de goden. Vrouwen zitten op de grond en maken swastika’s van rijstkorrels. Te midden van het tumult zit een man geconcentreerd te mediteren, misschien zit hij er wel al urenlang. Regelmatig gaat de gong, want die heeft een zuiverende klank. Mensen offeren fruit, bloempjes, coca cola, brood. Soms slechts een paar korreltjes rijst op een bananenblad.
We worden voortdurend aangesproken. Waar we vandaan komen. Of ze met ons op de foto mogen. Soms vragen ze het niet eens en duwen een baby in mijn armen, gaan naast me staan en knippen. Er dan zijn er ook nog leeuwen. We zijn op safari geweest. Bij het kantoor van de rangers was het een pan. Formulieren die moesten worden ingevuld, plastic flessen water die werden overgegoten want plastic mag het park niet in, auto’s die om elkaar heen draaien alsof ze aan het baltsen zijn. Maar eenmaal in het park was er eindelijk rust. Savanne, een leeuwin die naar een groepje hertjes sloop met de motoriek van Bobby, de kat van onze buren. Na een schrille kreet van een van de prooidieren droop het roofdier af. Wij, de leeuwin en de hertjes. Idyllischer kon het hier in India niet.
VREEMDELING IN AHMEDABAD
In Ahmedabad zijn we de enige witten
De enige witten zijn we in Ahmedabad
Tien miljoen inwoners heeft de stad
en niemand die op ons lijkt in AhmedabadMet onze bleke gezichten, met onze blauwe ogen
zijn we een bezienswaardigheid in deze stad
En iedereen wil met ons op de foto,
want, zegt een jongen, dan kan ik mijn vrienden
vertellen dat ik een vreemdeling zag in AhmedabadWe knikken, we lachen, en na een dag
kent iedereen ons in Ahmedabad
in de bomen slingeren apen
toch wonderlijk voor een miljoenenstadIn de Jaintempel volgen we de rituelen
als de enige witten in Ahmedabad
de monniken doen een doek voor hun mond
omdat ze niet willen dat hun speeksel
(ik vind dat nogal wat)
komt op de heilige voorwerpen
van de tempel in AhmedabadHet is een choreografie waar we naar kijken
van gelovigen die in witte gewaden
onbegrijpelijke dingen doen in deze stad
En in de straten, de nauwe straten
dansen de tuktuks en de scooters
samen met voetgangers en auto’s
een St. Vitusdans in Ahmedabad
