Categorie: Onderwijs

Het is elk jaar weer feest als de uitslagen van de leerlingenenquêtes binnenkomen. We mogen kiezen: het resultaat wordt in een gesloten enveloppe in je postvakje gelegd, of je gaat het persoonlijk ophalen bij je direct leidinggevende. Ik kies voor het eerste: mijn DL heeft haar kamer op de zolderverdieping en ik vind het wat voorbarig om direct al naar haar niveau op te klimmen.

Toch wat nerveus loop ik naar mijn postvakje. Vreemd genoeg vind ik geen discrete blanco enveloppe, maar een doorzichtige plastic map. Nou ja, denk ik, het gaat hier per slot van rekening niet om porno, en transparantie in het onderwijs is een groot goed. Snel fiets ik met mijn buit naar huis, waar mijn vrouw al in de deuropening op me staat te wachten. Ik zwaai naar haar met de map, en even later zitten we samen aan de keukentafel. Mijn recensies laat ik altijd eerst door haar lezen. Ze leest aandachtig en het duurt een tijdje voordat ze de papieren neerlegt. ‘Je hebt in ieder geval op deze school nog voldoende groeimogelijkheden,’ zegt ze tenslotte.

Ik neem de blaadjes van haar over. Wat blijkt? Aan de enquête is een wedstrijdelement verbonden. En in de ranking ben ik als 20^e geëindigd. Terwijl er maar 28 docenten hebben meegedaan. Ik presteer beneden de middelmaat. Ik ben een zwakke broeder. ‘Maar voor mij blijf je nummer 1 hoor,’ zegt mijn vrouw. Maar ik laat mij niet troosten en lees driftig verder. Ze hebben een eerste klas bevraagd en de kinderen zijn hard in hun oordeel. Zo vindt 41% dat ik te weinig ideeën van wetenschappers in mijn lessen verwerk. Daar hebben ze beslist een punt.

Na een tijdje weet ik mij te vermannen en geef toe dat de bedenkers van dit onderzoek, de mensen van het bureau Kwaliteitsscholen (ja, die naam mag best eens genoemd worden!), goed werk hebben verricht. De werkelijkheid is ingewikkeld en diffuus. Het bestaan zit vol ambivalenties, onzekerheid is troef en een ongeluk zit in een klein hoekje,. Maar gelukkig is daar de b.v. Kwaliteitsscholen Nederland. Meten is weten. Kwaliteitsscholen (nog maar een keer) heeft mijn schoolleven inzichtelijk gemaakt. Grafieken en staafdiagrammen brengen mijn leraarschap in kaart. Ik zie zelfs dansende veelhoeken waarin ik ook figureer. Wel een beetje uit de maat, maar een kniesoor die daar op let.

Binnenkort heb ik een functioneringsgesprek en daar verheug ik mij. ‘Wat doet dit met je, Henry?’ zal de DL vragen, want van empathie lusten moderne managers wel pap. Ik zal haar dan fier in de ogen kijken en antwoorden, geheel in het jargon: ‘Ik sta hier beslist positief in. Daarom stel ik voor om in de lerarenkamer een erepodium te bouwen voor de beste drie. En tegen een rijtje schandpalen voor degenen die onderaan bungelen heb ik geen bezwaar. Dat zal ons leren. Lang leve de transparantie! Zelf ga ik eraan werken om over twee jaar 16^e te worden en over vier jaar 12^e. Wellicht dat ik voor mijn pensioen toch nog in de top tien beland!’

Heeft de mens een vrije wil? Op de drie dagen in de week die ik als leraar op een middelbare school werk, is daar bij mij in ieder geval geen sprake van. Ik word van alle kanten aangestuurd. Dat is maar goed ook, want van nature ben ik een ongeleid projectiel. Coaches, onderwijsontwikkelaars, decanen en zorgcoördinatoren houden mij op koers.
Als zo iemand in de gangen van de school vlak achter mij loopt, wringt er al gauw iets tussen mijn schouderbladen. Daar rust dan de warme hand van de leidinggevende. Hij of zij zit duidelijk te frummelen aan mijn sturingsmechanisme. Spieren die optimistisch een draai naar rechts hebben ingezet, bevriezen even, om vervolgens in een meer gewenste richting te bewegen. Ik dreigde in mijn eigenwijsheid even buiten de kaders te vallen.
Waar komt dit loodsengilde vandaan? In onze school bevindt zich op de begane grond een groot navigatiecentrum, dat geleid wordt door een conrector die zich laat voeden door overzichtelijke dunne boekjes en pedagogische adviesbureaus. Zij heeft een feilloos gevoel voor wat er leeft in de samenleving en in de pedagogische adviesbureaus. Op de koop toe is zij spiritueel. Leergebieden, competentiegericht onderwijs, smart formuleren, portfolio’s: zodra iets in de mode komt, is zij er als de kippen bij.
Dat is fijn, want ik zou geen boot willen missen.
Om er voor te zorgen dat al het moois dat zij bedenkt ook bij het stuurloze voetvolk terecht komt, heeft zij adjudanten aangesteld: genoemde coaches, zorgcoördinatoren, leerlingbegeleiders etc. Deze tasjesdragers zijn tevens de frontsoldaten van de conrector en haar teamleiders. Als er iets fout gaat, kan er altijd zo’n boodschapper geofferd worden, en blijft het hogere echelon buiten schot.
Ik ben er dankbaar voor dat ik op zo’n dynamische school mag werken. De boven ons gestelden zetten de onderwijskundige koers uit, en wie een kritische vraag stelt, wordt bij een kop koffie aangesproken op zijn gedrag. Moedig vind ik dat van mijn superieuren: want je moet het maar durven, iemand aanspreken op zijn gedrag.
We mogen het grote doel nooit uit het oog verliezen. Het gaat tenslotte om de toekomst van onze kinderen en die van de pedagogische adviesbureaus. Als ik wilde plannen heb, is er altijd een warme hand die ervoor zorgt dat ik niet gierend uit de bocht vlieg. De enorme denkkracht van de conrector en de tomeloze inzet van haar adjudanten scheppen een prettig werkklimaat, waarin ik als docent kan bloeien, zonder dat ik me zorgen hoef te maken over zaken waar ik toch niks van snap.